Ngày 18/02/2021, sau một ngày thảo luận trực tuyến với các đồng nhiệm Pháp, Đức và Anh, chính quyền Washington chấp nhận mời Liên Hiệp Châu Âu cùng tham gia các vòng đàm phán về hạt nhân Iran. Hoa Kỳ còn có ba cử chỉ « hòa dịu » gởi đến chính quyền Teheran. Giới quan sát cho rằng có nhiều lý do giải thích vì sao Hoa Kỳ phải tiến trước một bước trong hồ sơ gai góc này.
Ngoại trưởng bốn nước Anh, Pháp, Đức và Mỹ trong cuộc họp trực tuyến ngày hôm qua khẳng định mục tiêu là « buộc Iran phải tôn trọng toàn diện các cam kết của mình » đưa rồi hồi năm 2015, nhằm « duy trì chế độ không phổ biến hạt nhân và bảo đảm rằng Iran không thể nào sở hữu vũ khí hạt nhân ».
Trong ngày hôm qua, Hoa Kỳ còn đưa ra một loạt các thông báo : Hủy bỏ quyết định đơn phương của chính quyền Donald Trump cho tái lập các trừng phạt quốc tế nhắm vào Iran, giảm nhẹ các biện pháp hạn chế di chuyển đối với các nhà ngoại giao Iran tại Liên Hiệp Quốc ở New York.
La Croix nhắc lại, ba cử chỉ trên của Mỹ được đưa ra vào lúc Teheran liên tục gia tăng áp lực đối với tân chính quyền Mỹ Joe Biden như thông báo tăng mức làm giàu chất uranium ; sản xuất uranium kim loại ; lắp đặt các lò ly tâm tân tiến và đặc biệt là thông báo hạn chế các thanh tra viên của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (AIEA) được tự do đến giám sát các hoạt động khai thác hạt nhân của Iran kể từ ngày 23/02.
Thái độ hòa dịu này cho thấy chính quyền Biden chấp nhận tiến trước một bước, trong khi đôi bên khăng khăng kiên định lập trường để trở lại với thỏa thuận hạt nhân, vốn dĩ rơi vào bế tắc kể từ khi người tiền nhiệm của tổng thống Biden, ông Donald Trump, đơn phương rút nước Mỹ ra khỏi văn bản này và tái lập các biện pháp trừng phạt kinh tế.
Trong quá trình vận động tranh cử, tổng thống Joe Biden cam kết đưa nước Mỹ trở lại với các cuộc đàm phán hạt nhân nhưng với điều kiện Iran phải tuân thủ trở lại các ràng buộc của mình đưa ra hồi năm 2015, tức là Iran phải đi trước một bước. Đây là một điều kiện mà chính phủ tổng thống Iran, Hassan Rohani, khó có thể chấp nhận, khi cho rằng chính Hoa Kỳ đã đơn phương từ bỏ thỏa thuận và châu Âu đã không làm tốt vai trò kêu gọi Hoa Kỳ gìn giữ trách nhiệm của mình.
Do vậy, theo phân tích của nhà chính trị học Ali Fathollah-Nejad, tại Berlin, tác giả tập sách Emerging New World Order, cho rằng chiến lược leo thang căng thẳng này của Iran cho phép tạo ra một « cảm giác khẩn cấp » và Teheran sẽ có được một phạm vi hoạt động lớn hơn trong các cuộc thương thuyết tương lai. Hành động này của Teheran sẽ đặt Hoa Kỳ cũng như là châu Âu trước một thế lưỡng nan : Quý vị muốn một Iran có bom nguyên tử hay là quý vị thích dội bom Iran hơn ?
Về phần mình, chuyên gia về Iran, ông Vincent Eiffling, Trung tâm Nghiên cứu khủng hoảng và xung đột quốc tế, thuộc đại học Louvain, khi trả lời RFI, lưu ý thêm đến thế khó của tổng thống Rohani không thể « xuống nước » trước với Hoa Kỳ.
Thứ nhất, bối cảnh ngày nay khác với năm 2015, một bộ phận lớn người dân Iran có cảm giác đã bị đánh lừa, rằng họ cho nhiều nhưng nhận lại chẳng bao nhiêu. Thứ hai, trong bối cảnh sắp diễn ra bầu cử tổng thống, « đối với chính quyền Rohani và phe ôn hòa, việc đi trước một bước chẳng khác gì là một hành động tự sát chính trị ».
Dù vậy, cánh cổng đối thoại vẫn để ngỏ. Tổng thống Rohani và ngoại trưởng Mohammad Javad Zarif bóng gió cho biết sẵn sàng thương lượng nhưng với một cách tiếp cận có phối hợp đồng bộ, theo đó đôi bên cùng đưa ra những biện pháp để trở lại với thỏa thuận hạt nhân Iran. Đây cũng chính là quan điểm của nhiều nhà quan sát.
Chỉ có điều bầu cử tổng thống Iran sẽ diễn ra trong vòng 4 tháng nữa, lãnh đạo tinh thần tối cao, giáo chủ Ali Khamenei, và các chính trị gia cũng như là giới quân nhân Iran có sẽ ủng hộ hoàn toàn một « hợp đồng » mới với Mỹ hay không ? Đây còn là một ẩn số lớn !
Theo RFI
