Ước tính từ nhóm hỗ trợ pháp lý Setevye Svobody, hay Dự án Net Freedoms, vào đầu năm nay cho thấy trong năm đầu tiên sau cuộc xâm lược Ukraine, ít nhất 1.000 nhà báo đã rời Nga “vì mối đe dọa bị truy tố hình sự và lệnh cấm hành nghề”.
Dmitry Peskov, phát ngôn viên Điện Kremlin tuyên bố rằng truyền thông phương Tây nhận mệnh lệnh và “những tin tức sai lệch được chuẩn bị một cách chuyên nghiệp” từ các cơ quan tình báo.
Phát biểu của Peskov không chỉ sai sự thật mà còn là một ví dụ về chuyện “làm rồi đổ thừa cho người khác”, nghĩa là kẻ gây hấn buộc tội người khác thực hiện hành động mà kẻ đó đang làm.
Peskov nói rằng phương Tây có “rất nhiều nhà báo tài năng”, nhưng “kể từ khi họ phát động cuộc chiến này chống lại chúng ta, họ hoàn toàn sống trong tình trạng bị quân đội kiểm duyệt.”
Tuy nhiên, các nhà phân tích truyền thông đã ghi lại cách mà chính Nga, chứ không phải các chính phủ phương Tây, đã áp đặt các luật và hạn chế, cùng với một chiến dịch thông tin sai lệch rộng rãi, trong khuôn khổ nỗ lực chiến tranh của họ.
Và không giống như phương Tây – nơi các phương tiện truyền thông độc lập và có các cấu trúc và chính sách phù hợp để ngăn chặn ảnh hưởng chính trị hoặc ảnh hưởng thương mại trái luật – báo chí độc lập ở Nga phần lớn đã bị dập tắt, dữ liệu từ các cơ quan giám sát truyền thông cho thấy.
Nga hiện xếp hạng 164 trong số 180 quốc gia về Chỉ số Tự do Báo chí Thế giới.
Phóng viên Không Biên giới, hay RSF, cơ quan tổng hợp Chỉ số Tự do Báo chí Thế giới, nói rằng kể từ chiến tranh “hầu hết các phương tiện truyền thông độc lập ở Nga đã bị cấm, chặn và/hoặc bị tuyên bố là ‘đặc vụ nước ngoài’ hoặc ‘tổ chức ngoài mong muốn’. Tất cả phương tiện khác phải chịu sự kiểm duyệt của quân đội.”
Trong khi đó, Ukraine xếp thứ 79 trong số 180 quốc gia trong bảng xếp hạng. RSF nói rằng cuộc chiến của Nga ở đó “đe dọa sự sống còn của truyền thông Ukraine” và rằng nước này “ở tuyến đầu của cuộc kháng chiến chống lại sự mở rộng hệ thống tuyên truyền của Điện Kremlin.”
Hàng chục cơ quan truyền thông và nhà báo trong những năm gần đây đã bị buộc phải đăng ký là “đặc vụ nước ngoài.”
Ông Daniel Salaru, một cộng tác viên của Viện Báo chí Quốc tế có trụ sở tại Vienna, đã mô tả luật đặc vụ nước ngoài là “công cụ chính để đàn áp các phương tiện truyền thông độc lập” tại Nga.
Và Tòa án Nhân quyền Châu Âu vào năm 2022 đã phán quyết rằng luật này đã vi phạm quyền của các nhóm bị chỉ định như vậy.
Các ký giả điều tra ở Nga, những người tường trình các vấn đề nhạy cảm hoặc điều tra tham nhũng của quan chức, từ lâu đã trở thành mục tiêu của các mối đe dọa, tấn công hoặc thậm chí giết hại.
Ước tính từ nhóm hỗ trợ pháp lý Setevye Svobody, hay Dự án Net Freedoms, vào đầu năm nay cho thấy trong năm đầu tiên sau cuộc xâm lược, ít nhất 1.000 nhà báo đã rời Nga “vì mối đe dọa bị truy tố hình sự và lệnh cấm hành nghề”.
